JEZIORO SZKODERSKIE
Zajmuje ono zagłębienie depresyjne między Czarnogórą a Albanią. Większość (63,2%) powierzchni jeziora należy do Czarnogóry. Długi na 50 km i szeroki na 14 km zbiornik wodny ma głębokość 44 m. Powierzchnia |jeziora – ok. 391 km2, podczas wysokiego stanu wód (jesienią i zimą) zwiększa się do ponad 530 km2. Zalewane są wówczas sąsiednie niziny, zamieniające się w bagniska.
W miejscu, w którym znajduje się Jezioro Szkoderskie, była kiedyś dolina. Ląd obniżał się stopniowo, powstałe zagłębienie wypełniły wody rzek (Moraćy, Cromnicy, Rijeki,, Proni Mileśit, Proni Sit, Rijoli) przepływających niegdyś przez dolinę, a obecnie wpadających do jeziora. Wody wypływające z Jeziora Szkoderskiego tworzą rzekę Bojanę.
W jeziorze żyje ok. 40 gatunków ryb, m.in. zachowane tylko tutaj ukljeva i pastva. Nad jeziorem można zobaczyć mnóstwo (ok. 270 gatunków) ptaków, m.in. czaple, dzikie kaczki, gęsi, nurki, a nawet perkozy, bekasy, orły czy pelikany.
Jest też tu ok. 50 wysp, zwanych gońca. Na niektórych zachowały się kilkusetletnie budowle – zrujnowane twierdze i klasztory. W 1442 r. księżniczka Jelena, córka księcia Lizara, na największej wyspie Beśka rozkazała zbudować klasztor, w którym chciała być pochowana. Dwa lata później dobudowano do niego cerkiew św. Gorge. Wyspa Vranija była siedzibą metropolity państwa Zeta – w XIII w. wzniesiono na niej klasztor.
Blisko jeziora zbudowano twierdzę i zamek Żabljak, w XVI w. należącą do I. Crnojevicia, jednego z ostatnich władców Zety. W podziemiach XV-wiecznego klasztoru we wsi Ostros pochowano księcia Zety, Jovana Vladimira i jego żonę Kosarę. Ich miłość była w średniowieczu opiewana przez poetów i pieśniarzy. Niektórzy twierdzą, że posłużyła Szekspirowi jako motyw do napisania Burzy.
Olbrzymie jezioro z głównej drogi Podgorica-Petrovac nie prezentuje się zbyt imponująco – droga prowadzi przez jego najwęższą część. Znacznie lepsze widoki zapewnia boczna trasa z Virpazar do Livari i Ostros, poprowadzona po południowej stronie jeziora, gdzie teren wznosi się dość wysoko.
TRAMPING AWF 2004
treść (z moimi poprawkami): dr Zygmunt Kruczek
(publikacja za zgodą autora)