Albania (Republika Albanii, Republika e Shąiperise).
Powierzchnia: 28,7 tys. km2,
Ludność: 3 670 tys. mieszk.
Stolica: Tirana
Waluta: lek = 100 quindarka
Albania, przez stulecia zależna od Turcji i mająca jeszcze przed II wojną światową, system półfeudalny, należy do najbardziej zapóźnionych państw Europy. Dziś los Albańczyków powoli się poprawia – mogą już posiadać samochody (zakazane w czasach komunistycznych), mają prawo do wyznawania religii (przez dziesięciolecia w tym oficjalnie ateistycznym państwie wymordowano tysiące chrześcijan i wyznawców innych religii), ale poziom życia wciąż odbiega od standardu jaki osiągnęły choćby sąsiednie kraje bałkańskie. Dodatkowym problemem jest brak stabilności politycznej i społecznej, wielowiekowa tradycja nieposzanowania władzy państwowej, a ostatnio także setki tysięcy rodaków, przybyłych z ogarniętego wojną Kosowa.
Historia:
W starożytności obszar kraju zwany był Ilirią, istniały tam także kolonie greckie. W 168 r. kraj został uzależniony od Rzymian, a od końca IV w. zależny był od Bizancjum. W VI w. północ Albanii opanowali Słowianie. Od IX do XI w. Albania wchodziła w skład Bułgarii. W XII w. powstało pierwsze państwo albańskie, które w XIV w. popadło w zależność od Serbii. Po kilkudziesięciu latach Albańczykom udało się zrzucić zależność serbską, jednak na początku XV w. kraj podporządkowała sobie Turcja. W wyniku powstania prowadzonego przez Skanderbega (Gjergja Kastrioti) Albania na pewien czas (1443-1467/1479) odzyskała niepodległość. W XIX w. istniał silny ruch dążący do uniezależnienia Albanii, zwany Rilindja. W 1912 r. po czterech latach powstania, Kongres Narodowy we Vlorze ogłosił deklarację niepodległości. Do II wojny światowej Albania była kolejno księstwem, królestwem, republiką i ponownie królestwem. W kwietniu 1939 r. kraj został najechany, i wkrótce opanowany przez Włochy. Od 1943 r. Albania okupowana była przez wojska niemieckie. Po wycofaniu się ich w Albanii rozgorzała walka o władzę między monarchistami i komunistami, wygrana przez tych ostatnich przy wsparciu jugosłowiańskich sił Broz Tity. Premierem kraju został na około 40 lat Enwer Hodża. W 1946 r. zniesiono monarchię, Albania wprowadziła represyjne rządy stalinowskie. W latach 60-tych kraj ten zamroził stosunki z pozostałymi państwami bloku wschodniego, zacieśniając jednocześnie współpracę z Chinami. Po śmierci Hodży kolejny przywódca – Ramir Alia – rozpoczął postępującą liberalizację kraju. Wybory w 1992 r. wygrała po raz pierwszy po wojnie opozycja antykomunistyczna.
Ludność: 3 670 tys. mieszk. Gęstość zaludnienia: 128 osób/km2 Przyrost ludności: 1,0% Główne miasta: Tirana (430 tys. mieszk.), Durrës (83 tys. mieszk.), Elbasan (81 tys. mieszk.), Shkodër (80 tys. mieszk.), Vlorë (72 tys. mieszk.) Języki: albański (urzędowy), grecki, macedoński, serbski
Religie: islam: 65%, prawosławie: 20%, katolicyzm: 15%
Skład etniczny: Albańczycy: 97%, Grecy: 2%
Albania jest republiką parlamentarną. Głową państwa jest prezydent. Funkcję tę pełni obecnie Rexhep Mejdani. Premierem rządu albańskiego jest reprezentant postkomunistów, którzy w 1997 r. ponownie zdobyli władzę w kraju – Pandeli Majko.
Produkt krajowy PKB: 3 mld USD
Produkt krajowy na 1 mieszk.: 700 USD , Przyrost PKB: 9,0%
Eksport: 0,2 mld USD Import: 0,9 mld USD
Inflacja: 20% , Bezrobocie: 6%
Turystyka:
Albania jest w 75% krajem górzystym. Na terenie całego państwa znajdują się szczyty o wysokości podobnej do wierzchołków tatrzańskich. Na wybrzeżu Adriatyku znajdują się rozległe piaszczyste plaże, a ponadto liczne jeziora, laguny i mierzeje. Niektóre miasta kraju mają starożytny rodowód (Vlora, Berati, Butrinti).
Mimo tych walorów kraj ten był, w wyniku izolacjonistycznej polityki, przez lata niemal całkowicie zamknięty dla turystów zagranicznych.
Obecny rząd demokratyczny przywiązuje dużą wagę do rozwoju turystyki. Stosunkowo najlepiej przystosowanym do pełnienia funkcji turystycznych obszarem jest odcinek wybrzeża w rejonie Durres.
Uprzywilejowanie klimatyczne, piaszczyste i wolno opadające dno płytkiego morza stwarza tu doskonałe warunki rozwoju funkcji kąpieliskowych. W odległości 2 km na południe od Durres znajduje się największa i najpiękniejsza plaża Albanii. Durres spełnia w tym rejonie i zresztą w całej Albanii funkcję ośrodka rozrządowego ruchu turystycznego.
Funkcje kąpieliskowe rozwinęły się również w rejonie tzw. Riwiery Albańskiej, z ośrodkami w Divjake i Saranda.
Dogodne warunki dla rozwoju wypoczynku w sezonie letnim, rozwoju sportów wodnych i rybołówstwa sportowego panują w rejonie największych jezior albańskich. W rejonie Jeziora Ochrydzkiego funkcje centrum turystyki spełnia Pojani, natomiast nad Jeziorem Szkoderskim – Shkodra (centrum wędkarskie).
Mimo istnienia odpowiednich warunków morfologicznych szerszy rozwój sportów zimowych nie jest możliwy. Wiąże się to z krótkim okresem zalegania pokrywy śnieżnej, słabą dostępnością gór i brakiem odpowiedniej bazy materialno-technicznej. Możliwy natomiast jest rozwój turystyki górskiej, zwłaszcza w górach Prokletije.
Albania jest interesującym krajem pod względem walorów kulturowych. Na ziemi albańskiej zachowało się wiele pamiątek historycznych i zabytków architektury związanych z ludami ilirijsko-trackimi, z Grekami i Rzymianami. Można tu również spotkać zabytki kultury bizantyjskiej i wiele wpływów tureckich. Miasta Elbasan, Berat, Tirana, Durres,
Vlore i inne posiadają wystawne pałace, meczety i orientalnego charakteru bazary. Wiele miast związanych jest z życiem bohatera narodowego Albanii, Skanderberga (muzeum w Kruje), który w XV wieku wywalczył dla kraju wolność spod niewoli tureckiej.
Najwięcej zabytków znajduje się w Tiranie, mieście kontrastów i wielu muzeów (Narodowe, Archeologiczne, Historyczne). W byłym muzeum dyktatora E. Hodży, mającym kształt szklanej piramidy, urządzono oryginalną dyskotekę. W południowej części kraju warto odwiedzić miasto Gjirokastra, położone na zboczach góry Malti, z pięknymi, kamiennymi domami i zamkiem, w którym urządzono muzeum broni. Największą atrakcją archeologiczną kraju jest odkopana grecka osada Apollonia. Zainteresowanie turystów budzi również dobrze zachowana sztuka ludowa, a zwłaszcza muzyka i stroje.
Kuchnia Albanii przypomina pod wieloma względami kuchnie innych krajów bałkańskich, wzbogacone przez wpływy tureckie. Najpopularniejszą potrawą jest powszechnie spożywane gyro – pieczona baranina podawana najczęściej z chlebkiem pita. Albańczycy chętnie jedzą mięso (mish), ziemniaki (patate) z jarzynami (najczęściej są to pomidory i cebula) z dodatkiem oliwy z oliwek. Z serów najpopularniejsza jest feta (djathë). Na północy kraju jada się oriz më tamel – pudding ryżowy na owczym mleku. W Albanii powszechnie spożywa się jogurt (kos). Narodowym trunkiem albańskim jest rakia, wyrabiana z winogron i innych owoców, lecz pije się także dużo młodego wina (podawane jest ono do niemal każdego posiłku). Popularną wodą mineralną jest Glina.
Niezbędne informacje:
Ambasada Albanii w Polsce: Warszawa, ul. Słoneczna 15.
Ambasada Polska w Albanii: Tirana, Rruga e Durresit 123.
Podstawowe zwroty języka albańskiego:
Dzień dobry Tungjatjeta
Dziękuję Faleminderit
Gdzie jest…? Ku ësbtë…?
Tak Po
Nie Jo
Nie rozumiem Unë nuk kuptoj
Język albański należy do grupy języków indoeuropejskich. Poza krajem rodzimym posługuje się nim ludność albańska w Jugosławii, Grecji, Macedonii i Włoszech. Od 1908 r. w języku albańskim stosuje się pismo łacińskie. Niektórzy Albańczycy znają włoski, rzadziej angielski.
Do Tirany można bezpośrednio dotrzeć z kilkunastu portów lotniczych Europy. Na granicy pobierana jest nieoficjalna opłata wjazdowa i wyjazdowa. Po Albanii najłatwiej podróżować autobusami, kolej łączy tylko większe miasta. Wymiana waluty jest legalna i łatwa do przeprowadzenia. Karty kredytowe z wolna wchodzą do użycia. Numer kierunkowy kraju: 335.
TRAMPING AWF 2004
treść: dr Zygmunt Kruczek
(publikacja za zgodą autora)