BUDWA
Zwarta średniowieczna starówka, otoczona pierścieniem murów obronnych, z cytadelą od strony morza – tak jednym zdaniem można opisać Budwę (11,7 tys. mieszkańców). Miasto jest bardzo atrakcyjne wizualnie, podobnie jak okolica – wybrzeże na horyzoncie zamyka imponujący klif, a bliżej z morza wyłania się wysepka o równie dzikich kształtach. W bezpośrednim sąsiedztwie starówki nie ma żadnych wzniesień, a ich funkcję pełnią częściowo mury cytadeli, z których jest najlepszy widok.
Dzieje Budwy sięgają IV w. p.n.e. Pierwsza była osada iliryjska, później grecka, pod nazwą Buthoe. W 168 r. p.n.e. zdobyli ją Rzymianie, zmieniając nazwę na Butua, a po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego przeszła w ręce Bizancjum. W latach 841 1 867 okolicę spustoszyły najazdy Saracenów. Od 1183 r. teren pozostawał pod władaniem serbskiej dynastii Nemanjić (w 1371 r. spisano statut miejski). O znaczeniu miejscowości może świadczyć fakt, że przez prawie tysiąc lat była siedzibą biskupstwa (886-1830). W latach 1442-1797 Budwa znajdowała się w granicach państwa weneckiego. Od końca XVIII w. do 1918 r. stanowiła część monarchii habsburskiej (z przerwą na wojny napoleońskie).
ZWIEDZANIE
Budwę zwiedza się bardzo łatwo. Wszystkie zabytki są w okolicy Trgu Starogradskih Crkava, w nadmorskiej części starówki. Spacerując, warto pamiętać, że większa jej część została odbudowana po trzęsieniu ziemi w 1979 r.
Na Trg starogradskih crkava wiedzie od strony hotelu Avala ul. Njegośeva, a od portu kilka równoległych uliczek. Główną budowlą jest wkomponowana w zabudowę katedra św. Jana (katedrala sv. Ivana) z dominującą nad placem neogotycką wieżą (1867 r.). Jej pierwowzór powstał w VII-VIII w. Wewnątrz zobaczyć można kolekcję ikon i płócien szkoły weneckiej (XV-XVI w.) oraz obraz Madonny z Dzieciątkiem, znany jako Budvanska Bogorodica.
Efektowniej przedstawia się stojąca ukośnie na placu cerkiew Trójcy Świętej (crkva sv. Trojice) z 1804 r. Charakterystyczny korpus w biało-różowe paski od przodu zdobi front z rozetą i mozaiką z trzema aniołami, od tyłu półokrągła absyda, a od góry przykrywa owalna kopuła. Świątynia jest jednonawowa. Wewnątrz znajduje się ikonostas z obrazami greckiego malarza Nikolasa Aspijotisa.
Na lewo od katedry po schodkach można wejść do Muzeum Archeologicznego (Arheologśki Muzej; Cara Duśana 19, 8.00-14.00 i 19.00-22.00) z antycznymi zbiorami z okolic Budwy.
Malowniczy zaułek tworzą dwie małe świątynie przytulone do murów w kącie placu. Stojąca równolegle do morza to kościół św. Sawy (crkva sv. Save) z XII w., w którym odprawiano msze prawosławne i katolickie. Prostopadle do niego wznosi się kościół Santa Marija in Punta z 1840 r. – służył klasztorowi Benedyktynów, potem Franciszkanów. Podobno obecnie przeznaczony został na galerię,
Od strony morza zamyka plac z monumentalna cytadela (8.00-21.00, w sezonie dłużej; 1 €), zwana dawniej Kaśtelem sv. Marije. To część murów obronnych z końca XV w., poszerzonych w 1639 r. (spory ich fragment można obejść). Kolejne umocnień i. i poczynili Austriacy w 1836 r., niszcząc przy okazji kościółek. Otwarto tu ciekawą wystawę modeli żaglowców, np. flota Kolumba, i zdjęć Budwy (opisy w języku serbskim i angielskim) Z murów rozciągają się piękne widok i na morze, zwłaszcza na trójkątny profil wysepki Sveti Nikola, na które i uprawia się winorośl.
Nieopodal miasta, po drodze do Tivatu wznosi się wzgórze Spaś (385 m n.p.m.), gdzie w 1860 r. Austriacy zbudowali twierdzę Mogren. Służyła im jako baza artyleryjska Dziś korzystają z niej turyści (atrakcyjne miejsce widokowe).
Plaże
Plaże w okolicach Budwy (zwykli piaszczyste) należą do najlepszych nad Adriatykiem. Doliczono się ich 117, z czego główne to: Jaz (3,5 km na północny zachód od miasta, ok. kilometr długości, częściowo dla naturystów), Mogren I i II (kilka minut od starówki, za hotelem Avala, 350 ni długości), Slovenska plaża (w centrum miasta), Bećići (2 km od miasta w stronę Sveti Stefan, 1950 m długości, kiedyś otrzymała tytuł najlepszej plaży w Europie), Miloćer (w stronę Sveti Stefan, dwie w dwóch zatoczkach), Sveti Stefan (bezpośrednio przy półwyspie-hotelu, częściowo dla gości hotelowych), Drobni Pijesak (między Sveti Stefan a Petrovacem, mniej zatłoczona od innych).