Dawna stolica Czarnogóry leży na płaskowyżu u podnóża masywu Lovćen. Jest interesująca ze względu na liczne zabytki oraz bliskość szczytu Jezerski vrh (1660 m n.p.m.), na którym zbudowano mauzoleum Petara II Petrovića-Njegośa, bohatera narodowego Czarnogóry.
Z Cetinje jest zaledwie 25 km do Budwy i 37 km do Podgoricy. W 1482 r. książę Ivan Crnojević przeniósł swoją siedzibę znad Jeziora Szkoderskiego do położonego w górach Cetinje, które zostało stolicą Czarnogóry do 1918 r. Miasto było, i jest nadal, jednym z największych ośrodków kultury na terenie kraju. W 1493 r. założono tu drukarnię, jedną z pierwszych w kraju. Od pocz. XIX w. do Cetinje przybywali turyści. W 1901 r. w Anglii wydano pierwszy przewodnik po ówczesnej stolicy Czarnogóry. W dwudziestoleciu międzywojennym na terenie miasta działały 54 kawiarnie i 6 hoteli.
Osią śródmieścia jest częściowo zamknięta dla ruchu kołowego ul. Njegośeva. Przytyka do niej Titov Trg, którego szersza część tworzy plac Nikola I. Przy nim, i przy okolicznych uliczkach znajduje się większość zabytków Cetinje.
W niewielkim centrum Cetinje wszystkie zabytki są skupione blisko siebie, dlatego miasto najlepiej zwiedzać piechotą. Chcąc odwiedzić wszystkie tutejsze muzea (oprócz muzeum przy cerkwi), można skorzystać z biletu łączonego – jest tańszy niż suma pojedynczych biletów.
Trg Nikole I.
Przy placu stoi jednopiętrowy bordowo-biały dwór króla Nikoli, którego jedyną ozdobą jest herb nad balkonem. Działa w nim Muzeum Miejskie w sezonie 9.00-17.00; bilety 2/1 €). Przed muzeum, na małym skwerze z ławkami jest pomnik wojownika z mieczem i tarczą. Poświęcono go Ivanovi Crnojevićovi, który w 1482 r. przeniósł swoją rezydencję – i jednocześnie stolicę kraju – do Cetinje. Na placu umieszczono drogowskazy, informujące o odległościach z Cetinje do sławnych muzeów świata.
Prawie naprzeciwko dworku znajduje się zbudowana w 1847 r. Biljarda – dawna rezydencja Petara II Petrovića-Njegośa. Jednopiętrowy budynek otacza kamienny mur z niskimi, okrągłymi basztami w rogach. Właśnie w Bil jardzie Njegoś napisał słynny poemat „Górski wieniec”. Mieści się tu Muzeum Njegośa i zbiory etnograficzne sezonie 9.00-17.00; bilety 2/1 €). Można w nim zobaczyć m.in. przedmioty związane z ostatnim czarnogórskim władyką, a także piękne miejscowe stroje i starą broń.
W oszklonej sali za Biljarda jest ogromna (chyba jeszcze niewykończona) makieta Czarnogóry, którą podziwia się, chodząc dookoła po podwyższonym pomoście. Wejście – przez muzeum.
Między dworkiem króla Nikola a Biljardą stoi niewielka kamienna cerkiew.
Cerkiew św. Błażeja (Vlaśka crkva)Monastyr
Monastyr i cerkiew.
wejście do Monastyru
Za Biljardą widać duży monastyr i cerkiew św. Błażeja (Vlaśka crkva). Świątynia powstała w 1450 r., a później książę Ivan Crnojević nakazał budowę monastyru – siedziby biskupów i władców Czarnogóry. W niewielkiej cerkwi można obejrzeć imponujący ikonostas z dużą ilością obrazów świętych. Po jego prawej stronie, pod osłoną z czerwonego materiału, znajdują się relikwie św. Piotra Cetyńskiego. Przy wejściu do cerkwi, również po prawej stronie, jest duży grobowiec księcia Daniło Petrovića (1826-1860), następcy Petara II Petrovića-Njegośa. W drugim grobowcu, po lewej stronie, pochowano brata Daniły, biskupa Mirka (1820-1867).
Kobiety przed zwiedzaniem muszą założyc białe szaty
Z przedsionka cerkwi, przez ozdobne, rzeźbione drzwi wchodzi się do niewielkiej kaplicy ozdobionej malowidłami świętych. W ołtarzu – grobowcu umieszczono rękę św. Jana Chrzciciela.
Kobiety przed zwiedzaniem muszą założyc białe szatyMuzeum Cerkiewne (pn.-sb. – 9.00-13.00 i 14.00-17.00) zwiedza się z przewodnikiem (grupy od 5 osób; małe grupy 2 €/os., duże grupy 1 €/os.). Zgromadzono w nim przedmioty liturgiczne, ornaty, ikony, rękopisy i inne stare księgi. Jest m.in. pastorał Ivana Crnojevica i kopia wydrukowanego tu w 1494 r. Oktoihu [Księga ośmiu głosów].
Muzeum Narodowe i Muzeum Sztuki
Duży żółto-pomarańczowy budynek w pobliżu monastyru i Biljardy (Vladin dom) był kiedyś siedzibą parlamentu Czarnogóry. Obecnie mieszczą się w nich muzea: Narodowe i Sztuki (ul. Novive Cerovića, 9.00-17.00; bilety do każdego z nich po 2 €, ulgowe 1 €; można kupić bilety łączone do wszystkich muzeów Cetinje oprócz monastyru). W Muzeum Sztuki są dzieła malarzy z terenu Czarnogóry i z zagranicy, m.in. ikony. Zgromadzono tu także kopie wielu fresków z czarnogórskich cerkwi i monastyrów.
Skała Orlov Krś Uliczka w lewo od monastyru, a następnie stroma ścieżka prowadzą na Orlov Krś (Skała Orłów), z której widać miasto i otaczające je góry. Na szczycie skały pochowano Daniłę I (1670-1735), założyciela dynastii Petrović-Njegoś. Jego grobowiec osłania lekka kopuła wsparta na czterech kolumnach.
