F.R. JUGOSŁAWIA (Federalna Republika Jugosławia, Serbia i Czarnogóra, S.R. Jugoslavija, Srbija i Crnagora)
F.R. Jugosławia leży w północno-zachodniej części Półwyspu Bałkańskiego, zajmując obszar o powierzchni 102,2 tys.km2 , obejmuje dwie republiki związkowe – Serbię i Czarnogórę oraz dwa okręgi autonomiczne – Vojvodina i Kosowo; graniczy z Chorwacją, Macedonią, Rumunią, Węgrami oraz Bośnią i Hercegowiną. Kraj zamieszkuje 10,6 mln ludności (103 osoby na km2), stolica Belgrad – 1,5 mln. Jugosławia jest państwem wielonarodowościowym – Serbowie stanowią 64%, Albańczycy – 14% (na terenie Kosowa), Czarnogórcy – 6%, Węgrzy – 3,3%. Większość mieszkańców jest wyznania prawosławnego (65%), muzułmanie stanowią 19%, katolicy – 4%. Ta mozaika etniczna i religijna doprowadziła do dramatycznych konfliktów pod koniec XX w.
Warunki rozwoju turystyki
Północną część Jugosławii zajmuje rozległa Nizina Węgierska, przez którą przepływają największe rzeki kraju – Dunaj, Sawa, Cisa, Drawa. Dolina Dunaju we wschodniej części Jugosławii przełamuje się malowniczo między Karpatami a Górami Wschodnioserbskimi. W przełomie tym, zwanym Żelaznymi Wrotami, powstało jezioro zaporowe. Teren ten jest bardzo atrakcyjny dla turystyki.
Góry zajmują południową i środkową część kraju. Oprócz wspomnianych już Gór Wschodnioserbskich (jaskinie i źródła mineralne) i skrawka Starej Płaniny największy obszar zajmują Góry Dynarskie. Najwyższa ich część nosi nazwę Durmitor (2522 m n.p.m.). Są to góry o dużych deniwelacjach, rozczłonkowane, porozdzielane głębokimi dolinami rzek, noszącymi charakter kanionów (np. Tara, Moraca). Góry dochodzą do Adriatyku, tworząc strome, kamieniste wybrzeże pozbawione na ogół wysp. Głęboko wcina się w części północnej, przypominająca fiord, Zatoka Kotorska.
Warto wymienić również Jezioro Szkoderskie, leżące na pograniczu z Albanią. Jest to największe na Bałkanach jezioro krasowe.
Jugosławia leży w strefie klimatu umiarkowanie ciepłego. Zróżnicowana rzeźba powierzchni ziemi, układ wielkich form morfologicznych powoduje, iż warunki klimatyczne nie są jednakowe w poszczególnych regionach kraju. Wybrzeże adriatyckie posiada klimat śródziemnomorski. Północna, nizinna część kraju ma klimat kontynentalny o suchym gorącym lecie i mroźnych zimach. Na rozległych obszarach gór panuje klimat górski o zróżnicowanych cechach w zależności od położenia, ekspozycji stoków i wysokości nad poziomem morza. Nad Zatoką Kotorską powyżej 1000 m n.p.m. notowane są najwyższe w Europie roczne sumy opadów (ponad 5 tys. mm – rekord Europy). Ogólnie rzecz biorąc, sumy opadów maleją w miarę posuwania się na wschód. W śródgórskich kotlinach opady sięgają 500–700 mm. Roślinność Jugosławii jest silnie przekształcona przez działalność człowieka. Obszary nizinne są prawie bezleśne. Lasy w większych zwartych kompleksach występują jedynie na obszarach górskich. Ogółem zajmują one około 23% powierzchni kraju. Na wybrzeżu Adriatyku dominuje roślinność śródziemnomorska (wiecznie zielone lasy, cytrusy, oliwki, figi, wawrzyny, winna latorośl itd.). Faunę reprezentuje jeleń, sarna, dzik, kozica oraz wilk i żyjący w niedostępnych miejscach niedźwiedź i ryś. Rzeki i jeziora obfitują w liczne gatunki ryb.
CZARNOGÓRA
Na terenie Czarnogóry najważniejszym obszarem turystycznym jest wybrzeże Adriatyku. Główne ośrodki turystyczne to: Hercegnovi położone niedaleko Zatoki Kotorskiej, nadmorskie uzdrowisko Igalo, Kotor – średniowieczne, ufortyfikowane miasto z zabytkami sakralnymi i kamieniczkami otaczającymi wąskie uliczki. Podobny charakter ma Budva z bizantyjską katedrą z VIII w., w której znajdują się wspaniałe, piaszczyste plaże. Na otoczonej murami wyspie Sveti Stefan urządzono w odrestaurowanych domach ośrodek turystyczno-rozrywkowy.
Należąca do Czarnogóry część wybrzeża adriatyckiego przez wielu jest uznawana za najbardziej atrakcyjną. Rozciąga się na długości 293 km, z czego 52 km zajmują plaże. Całe wybrzeże jest bardzo zróżnicowane. To tutaj szare, pokryte plamami zieleni góry schodzą do samego morza. W ciemnoturkusowej wodzie odbija się bujna śródziemnomorska roślinność: gaje oliwne, figi, modrzewie oraz strzeliste cyprysy. Częstym widokiem są małe, skaliste wyspy z ruinami twierdz lub zamków.
Zabytkowy charakter mają położone na południu Czarnogóry miasta Bar i Ulcinj. Atrakcją turystyczną jest dawna stolica – Cetinja z klasztorem z XV w., muzea oraz Park Narodowy Lovcen. Stolica Czarnogóry – Podgorica pełni funkcję ośrodka rozrządowego dla ruchu turystycznego na obszarach górskich.
Bardzo atrakcyjne jest wnętrze Czarnogóry z licznymi kanionami rzek (spływy kajakami lub tratwami np. rzeką Tara), przez góry prowadzą widokowe drogi, zachwycają parki narodowe: Durmitoru, Biogradskiej Góry, Lovcenu.
Z najwyższej góry (Stirovnik-1749 m n.p.m.) Parku Lovcen można zobaczyć prawie całą Czarnogórę. Na wsch. olbrzymie i wspaniałe góry masywy Prokletije, zaś na południe Durmitoru. U stóp wiję się Zatoka Kotorska i otwarte morze a zaraz obok jezioro Skadarskie. Na szczycie Jezerski Vrh-1660m n.p.m. zbudowano mauzoleum wielkiego poety i władcy Petera II Pertovica. Na szczyt na którym znajduje się mauzoleum można wjechać samochodem, znajduje się tam również restauracja. Wstęp do mauzoleum kosztuje ok. 3€
Wjazd do Parku oraz na Jezerski Vrh jest od strony Cetyni (Cetinje).
DURMITOR
Wspaniały krajobraz masywu Durmitor został ukształtowany przez ruchy górotwórcze oraz potężne lodowce. Durmitor to nie tylko potężne góry z widocznymi fałdowaniami ale również wąwozy, jeziora, groty oraz rozległe obsypane kwiatami łąki. Największą atrakcją jest Jaskinia Lodowa, 3 godz. drogi od granicy parku. Większości ludzi przyjeżdża do Durmitoru zobaczyć Czarne Jezioro – 10 min od parkingu.
Do Żablijaka (największej miejscowość w Durmitorze) prowadzi wiele dróg. Najnowszą i co za tym idzie najlepiej utrzymaną jest droga wzdłuż rzeki Tary. Pozostałe zaś dostarczają niezapomnianych widoków.